بازار متشکل ارزی ساعت کاری و مکانیزم عملکرد

بازار متشکل ارزی مهم ترین تصمیم دولت برای مدیریت کردن بازار ارز و قیمت دلار به شمار می رود. در بازار متشکل ارز، معاملات نقدی ارزهای عمده انجام شده و معاملات حواله جات ارزی همچنان در سامانه نیما اجرایی می‌شود.

بازار متشکل ارزی چیست؟

بانک مرکزی بازار متشکل ارزی را طراحی کرده تا بتواند در قالب آن، بازار ارز را در سطح کلان ساماندهی کند و صرافی‌هایی را تحت بازار متشکل ارزی سامان دهد تا بتوانند به اندازه مبادلات واقعی خود، در بازار ارز نقش‌آفرینی کنند.

این بازار که بخشی از سیاست ارزی بانک مرکزی برای ساماندهی بازار اسکناس ارز است تا بتواند در بازار اسکناس که کمتر از ده درصد سهم نیازهای ارزی را به خود اختصاص می دهد، مدیریت موثری انجام دهد؛ سهمی ده درصدی که تا پیش از این و  در عمل سایه آن بسیار بر سر تعیین قیمت ارز سنگینی کرده است. 

این همان بازار متشکل ارزی است که یکی از ایده های کنونی سیاستگذار ارزی برای ساماندهی بازار ارز است که بر مبنای آن، محلی برای معاملات عمده اسکناس ارز میان صرافی ها شکل گرفته و در قالب آن هر روز نرخ از کف همین بازار و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. 

هدف از ایجاد بازار متشکل ارزی دقیقا چیست؟ 

در واقع راه اندازی بازار متشکل ارزی مهمترین برنامه دولت برای مهار تلاطم های بازار ارز، کنار زدن بازار دبی امارات و سلیمانیه عراق در تعیین قیمت ارز و به حاشیه راندن معاملات کف خیابان بوده و با پتانسیل هایی که دارد می تواند به شفافیت در بازار اسکناس و سامان دهی بازار ارز کمک کند؛ قرار است کم کم دلالان از این بازار کنار زده  شوند و کار به شکل منسجم تری در معاملات ارز پیش برود.

آنگونه که کارشناسان می گویند؛ سال گذشته و در بحبوحه تلاطمات ارزی، بازارهایی همچون دبی و سلیمانیه عراق به عنوان مراجع مهم تعیین قیمت دلار و ارز در داخل کشور بوده و هنوز هم دلالان در آن نفس می کشند؛ اما اثرگذاری سابق را ندارند؛ در حالیکه به نظر می رسد با راه اندازی بازار متشکل ارزی بساط این قبیل سوداگری ها هم برچیده خواهد شد.

هر چه باشد، بازیگران اصلی بازار متشکل را مجموعه های مهمی همچون بانک مرکزی، بانک ها و صرافی های دارای مجوز تشکیل می دهند و  به گفته سیاستگذاران، بعد از راه اندازی این بازار، عملا امکان کنترل صرافی های غیرمجاز  هم بعنوان معضل چندین و چند ساله بازار ارز به وجود خواهد آمد.

البته بر اساس سیاست های بانک مرکزی، در بازار متشکل ارزی فعلا امکانی برای خرید و فروش جزئی ارز از سوی افراد حقیقی وجود ندارد و قرار است در بازار متشکل ارزی معاملات اسکناس به صورت نقد انجام شود؛ به عبارت دیگر، صادرکنندگان و دارندگان ارز می توانند از طریق صرافی ها برای فروش ارز، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.

مقامات بانک مرکزی می گویند بازار متشکل ارزی کار خود را با دو یا سه ارز؛ دلار، یورو و درهم شروع خواهد کرد و قرار است به مرور زمان، تعداد این ارزها افزایش پیدا کند. 

سهامداران بازار متشکل ارزی

سهامداران اصلی بازار متشکل، شامل کانون صرافان، کانون بانک های دولتی، کانون بانک های خصوصی و فرابورس هستند؛ ضمن اینکه طبق اعلام مسئولان بانک مرکزی نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا و نظر کارشناسی تعیین خواهد شد و در نهایت اگر عرضه ارز بیش از تقاضا و نیاز بازار باشد، بانک ها وارد شده و آن را خریداری می کنند. این مکانیزمی است که در نظر گرفته شده و هنوز در رابطه با اثرگذاری آن، قضاوت زود است؛ اگرچه با وسواسی که بانک مرکزی برای راه اندازی این بازار داشته به نظر می رسد درصد خطاها به حداقل تقلیل یابد.